بارها این جمله را شنیدیم که در سختی و مشکلات، عیار انسان مشخص میشود. کلمه «عیار» جایگاه والایی در فرهنگ و ادبیات ما ایرانیان دارد. به قول آبراهام لینکلن، رئیس جمهور فقید آمریکا که گفت: «عیار واقعی ثروت ما این است که اگر پولمان را گُم کنیم چقدر می ارزیم؟!» ما همیشه به دنبال دانستن ارزش واقعی هر چیزی هستیم که این مسئله در طلا هم صادق است. در این نوشته می خواهیم به این موضوع بپردازیم که منظور از عیار طلا چیست؟
عیار طلا چیست؟
به میزان خلوص یک ماده در وزن معین، عیار گوییم. ریشه کلمه «عیار» از دانه‌های کاروب (Carob) گرفته شده است. دانه‌هایی که در زمان باستان توسط بازرگانان به منظور میزان ترازوها در سرتاسر بازارهای خاورمیانه استفاده می‌شد. اینکه می گویند طلای ۲۴ عیار یا ۱۸ عیار یعنی چه؟ تاکنون از خودتان پرسیده اید که منظور از عیارهای طلا چیست؟ عیار واحد اندازه‌گیری خلوص آلیاژهای طلا و دیگر فلزات گرانبهاست. به عنوان مثال، اگر از هزار قسمت یک آلیاژ، ۵۰۰ قسمت آن را یک فلز تشکیل دهد عیار آن فلز در آلیاژ را ۵۰۰ عنوان می کنند.
عیاری هم که برای طلا در نظر گرفته می شود، در واقع به درجه خلوص آن در هر شیء طلایی اطلاق میشود. طلا ذاتاً فلزی نرم و شکننده است که در صورتی که بخواهیم برای ساخت اشیاء از آن استفاده کنیم، دچار تغییر شکل می شود. به همین دلیل برای اینکه سفت و سخت شود، معمولاً با فلزهای دیگری همچون مس، نقره و پلاتین ترکیب می کنند. حال هر قدر درجه وجود سایر فلزات در شیء طلایی بالاتر باشد، عیار طلای آن پایین‌تر و قیمت آن هم کمتر و برعکس هر قدر طلای شیئی بیشتر باشد. عیار آن بیشتر و باارزش‌تر است.
شناسایی عیارهای طلا
برای شناسایی عیاری که طلا در اشیا دارد، از اعداد مختلفی استفاده میشود که این اعداد برای شناسایی راحت‌تر درصد طلای موجود در اشیای طلایی، ساده‌سازی و براساس فرمول ریاضی خاصی استاندارد شده است. هریک از این اعداد بیانگر وجود درصد مشخصی از طلا در یک شیء است. این درصد براساس عرف و فرهنگ عمومی مردم یک کشور، رواج استفاده از طلا و همچنین میزان ذخایر طلای کشورها تعیین میشود. به عنوان مثال اگر قرار باشد بگوییم بهترین نوع عیار برای خرید ایرانی‌ها چیست؟ جواب چیزی نیست غیر از طلای ۱۸ عیار. اما در کشورهای عربی، طلای ۲۴ عیار را ترجیح می‌دهند. عیار طلا از ۸ تا ۲۴ متفاوت است. در طلای عیار ۸ معادل ۳۳٫۳ درصد طلا وجود دارد.
این‌گونه طلاها در کشورهای شمال اروپا نظیر آلمان استفاده میشود که مردم این کشورها عموما علاقه چندانی به استفاده از مصنوعات طلایی ندارند. با این حال در تمام این کشورها عیارهای مختلف طلا به چشم می‌خورد، اما معمولا فرهنگ عمومی هر کشور، عیار خاصی از طلا را بر دیگران ترجیح می‌دهند. عیار طلای ۹ یعنی در آن شیء ۳۷٫۵ درصد طلا وجود دارد. این طلا در انگلستان و روسیه رواج بیشتری دارد. مردم ایالات متحده بیشتر از طلای ۱۰ عیار که در آن ۴۱٫۷ درصد طلای خالص وجود دارد، استفاده می‌کنند.
طلای ۱۸عیار
پس از عیار ۱۰، اکنون دیگر کمتر کشورهایی هستند که عیارهای ۷ تا ۱۴ استفاده کنند؛ بلکه این فاصله با سه عیار معروف پر میشود. پراستفاده‌ترین عیار، ۱۸ است. در طلای ۱۸ معادل ۷۵ درصد طلای خالص وجود دارد و چون درجه خلوص آن منطقی و رو به بالاست، در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران، اقبالی عمومی دارد. طلای ۱۸ عیار در کشورهای جنوب اروپا و منطقه مدیترانه، بخشی از خاورمیانه و حتی بخشی از ایالات متحده استفاده میشود. درواقع میتوان گفت عیار ۱۸ بیشترین و رایج‌ترین عیار طلایی است که در دنیا به کار می رود.
طلا عیار ۲۱
پس از طلای ۱۸ عیار، نوبت به عیار ۲۱ می‌رسد که ۸۷٫۵ درصد طلای خالص در آن وجود دارد. بخشی از کشورهای عربی جنوب خلیج‌فارس مشتری مصنوعات ساخته‌شده از طلای ۲۱ هستند. پله بعدی عیار ۲۲ است، در این طلا ۹۱٫۶ درصد طلا وجود دارد و باز هم کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس، هند و بنگلادش، پاکستان و سریلانکا مشتری آن هستند. سرانجام هم طلای ۲۴ عیار که تقریبا طلای خالص با درجه خلوص ۹۹٫۹ درصد است، در صدر قرار دارد. این طلاها مشتریان محدودی در کشورهای عربی، چین، هنگ‌کنگ و تایوان دارد و همه‌گیر نیست.
طلا ۲۴ عیار
خالص ترین نوع طلا بر اساس استاندارد جهانی دارای عیار ۲۴ است. اگر طلای ۲۴ عیار را به ۱۰۰۰ قسمت تقسیم کنیم ۹۹۹٫۹ قسمت آن طلا میباشد. با یک تناسب ساده میتوان درصد خلوص طلاهای با عیار پایین تر مانند ۹۰۰ یا ۷۵۰ را یافت. طلای ۷۵۰ یا ۱۸ عیار یعنی طلایی که اگر وزن معینی از آنرا بر ۱۰۰۰ تقسیم کنیم ۷۵۰ قسمت آن طلای خالص است. و اگر آنرا بر ۲۴ تقسیم کنیم ۱۸ قسمت آن طلای خالص است.
با این حساب اگر شما ۳ کیلو گرم طلای خالص داشته باشید و یک کیلوگرم ناخالصی به آن اضافه کنید در آنصورت شما ۴ کیلوگرم طلا با عیار ۷۵۰ یا همان طلای ۱۸ عیار خواهید داشت یا بالعکس اگه ۴ کیلو طلای ۱۸ عیار داشته باشین و بخواهید نا خالصی آن را از بین ببرید، در نهایت ۳ کیلوگرم طلای ۲۴ عیار خواهید داشت. ناخالصی طلا قاعدتا بایستی پالادیوم باشد اما به علت گرانی این فلز، در ایران اغلب از مس استفاده میشود!
نمونه هایی از برترین برندهای طلا و جواهر
برندهایی مثل بولگاری یا تیفانی جزو برترین برندهای طلا و جواهر در دنیا هستند، اما قیمت بالا و تولید محدود بازارشان محدود به قشر خاصی از جامعه است. در ایران به دلیل حمایت از تولید‌کنندگان داخلی هیچ کدام از این برندها به طور رسمی نمایندگی ندارند. در حال حاضر، صنعت طلا و جواهر در کشورهایی مثل ترکیه، ایتالیا و تایلند به دلیل حمایت دولت این کشورها، از این صنعت و طراحانش تنوع زیادی پیدا کرده است.
هرچند ایتالیا یکی از مطرح ترین کشورهای در حال ساخت طلا و جواهر است، ولی در حال حاضر از نظر تنوع طراحی، تیراژ تولید، کیفیت کار و در مجموع همه این موارد کشور هنگ کنگ حرف اول را در دنیا می‌زند. در حال حاضر ورود و فروش مصنوعات خارجی طلا غیرقانونی بوده و ممنوع است.
طلای یزد
لازم به ذکر است که طلای یزد در مقایسه با طلاهای کشورهایی مثل ایتالیا و هند، ویژگی‌های خاص خودش را دارد. معروف‌ترین طلای ایران برای یزد است که در بیشتر مواقع با مرواریدهای خاویاری تزئین میشود و طرفداران خارجی خیلی زیادی هم دارد. در واقع طلاسازی یکی از مهم ترین صنایع یزد محسوب می شود و طلا برای بانوان یزدی اهمیت زیادی دارد. علت این امر علاوه بر جنبه زیبایی به خاطر دید سرمایه گذاری و در واقع اقتصادی آن ها می باشد. از طرفی یکی از فعالیت های اصلی گردشگران در این شهر، خرید طلا می باشد.