از قدیم گفتند که هر انسانی در وجود خود طلایی دارد که باید توسط یک مرشد و استادی استخراج شود. به همین دلیل است که ارزش انسان آنقدر گرانبهاست که قابل قیمت گذاری نیست. در این نوشته نمی خواهم در خصوص ارزش وجودی انسان صحبت کنم بلکه موضوع اصلی صحبتم در خصوص چگونگی استخراج طلا از طبیعت (gold mining) می باشد، اینکه چگونه طلا، این فلز گرانبها و با ارزش، از درون طبیعت استخراج می شود. به عبارتی اگر خواهان فروشندگی حرفه ای طلا و جواهر فروشی هستید، خوب است که در کنار آموزش اصولی خرید و فروش طلا، در مورد مفاهیمی مانند نحوه استخراج طلا از طبیعت نیز اطلاعاتی داشته باشید.

ذخایر طلای دنیا

کل ذخایر طلای دنیا تقریبا ۳ میلیارد اونس بوده که از این مقدار تقریبا دو سوم آن در آفریقای ‌جنوبی قرار دارد. تولیدکنندگان عمده طلا در جهان عبارتند از آفریقای‌جنوبی، ایالات متحده آمریکا، استرالیا، روسیه، کانادا، چین، برزیل و گینه‌نو که از این میان ایران رتبه ۵۷ تولید طلا در رده جهانی را به خود اختصاص داده است. براساس آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت حدود ۱۵ معدن طلا در ایران وجود دارد. هم‌اکنون استخراج طلا در بیشتر استان‌های کشور از جمله آذربایجان‌شرقی و غربی، کردستان، کرمان، خراسان رضوی و جنوبی، اصفهان، یزد، مرکزی، قم و همدان، ارغش نیشابور، سقز، طرقبه مشهد و سیستان و بلوچستان نیز در دست اجراست. امّا سوال اینجاست که استخراج طلا به چه صورت انجام می گیرد؟!

فلز گرانبهای طلا، از سنگ معدن طلا استخراج می گردد. استخراج طلا از معادن اصولاً به دو روش کلی روباز و زیرزمینی انجام می گیرد اینکه کدام روش جهت استخراج سنگ طلا استفاده شود بسته به هزینه‌های استخراج و بازیافت سنگ معدن متفاوت خواهد بود. هزینه استخراج رابطه مستقیمی با نسبت مواد زائد موجود در سنگ طلا به سنگ معدن استخراجی خواهد داشت. امروزه به لطف پیشرفت تکنولوژی، سنگ معدن طلا که در گذشته در آفریقا با عیار بیش از ۲۰ گرم در تن استخراج و استحصال می‌شده، در معادن روباز استرالیا و آمریکا سنگ معدن با عیار حدود ۵ گرم در تن نیز استخراج می‌گردد. در تصویر زیر سختی استخراج طلا از معادن طلای غنا را مشاهده می کنید.

مقایسه استخراج طلا از معادن روباز و زیرزمینی

استخراج سنگ معدن طلا از معادن روباز به مراتب سهل‌تر و با سرمایه‌گذاری و هزینه‌های عملیاتی کمتری قابل انجام می‌باشد. در حال حاضر حدود ۶۵ درصد استخراج سنگهای طلا دار در آمریکا از معادن روباز و ۳۵ درصد از معادن زیرزمینی صورت می‌گیرد. بیش از ۹۰ درصد سنگ های معدنی طلا دار کشورهای غربی سنگهای معدنی طلادار اولیه می‌باشد که عمدتا بصورت زیرزمینی استخراج می‌گردد. در آفریقای جنوبی و کانادا به ترتیب ۱۰۰ درصد و ۷۰ درصد معادن به طریقه زیرزمینی طلا استخراج می گردد. روش های متنوع و زیادی وجود دارد که در این نوشته به برخی از این روش ها پرداخته می شود.

ملغمه

ترکیب هر فلز با جیوه را ملغمه گویند. در واقع میل ترکیبی طلا با جیوه زیاد است و یکی از روش های کمک کننده برای جداسازی طلا از ترکیبات دیگر، حل کردن طلا در جیوه است. برای جدا کردن طلا از ملغمه نیز جیوه را تبخیر کرده و در واقع طلا در کف ظرف باقی می ماند.

قالکاری

قالکاری روشی است که برای استخراج طلا استفاده شده و طلا را از فلزات دیگر جدا می سازد. معمولاً در کارگاههای طلاسازی مقداری خاکه طلا در اثر سوهان زدن، اره کاری و … در کف کارگاه میریزد این مقدار طلا با مواد دیگر از جمله خاک کف کارگاه و فلزات احتمالی دیگر مخلوط می شود که با روشهای معمولی قابل تفکیک نمی باشد. برای بازیافت این مقدار طلا باید کلاً خاک کف کارگاه را به قالکار سپرد.

طلای تیزآبی

تیزاب همان اسیدنیتریک (HNO3) می باشد. طلا در هیچ اسیدی حل نمی گرد و این درباره اسیدنیتریک نیز صدق می کند. از این خاصیّت طلا برای جداسازی ناخالصی آن استفاده می کنند بدین ترتیب که طلا را در زمانی خاص در داخل تیزاب قرار می دهند. به مرور زمان بار منفی آن که ممکن است: مس، نقره و… باشد حل می گردد و طلا باقی می ماند. در مورد خالص کردن طلا با استفاده از اسیدها نیز مقاله ای منتشر شده که می توانید برای اطلاعات بیشتر، مطالعه کنید. عیار طلای بدست آمده بدین روش بین ۹۹۰ الی ۹۹۵ می باشد و طلای با عیار ۹۹۹ را نمی توان بدست آورد (تقریباً از این روش برای قالکاری نیز استفاده می کنند) لازم به ذکر است که در هنگام قرار دادن طلا در تیزاب باید دمای تیزاب معمولی بوده و گرم نشده باشد طلای بدست آمده با عیار ذکر شده را طلای تیزآبی گویند.

طلای ری گیری شده

ری گیری روشی است که در آن از طریق تیزاسیون عیار دقیق فلز مربوطه را با استفاده از ترازوی آنالتیک بدست می آورند، بنابراین طلای ری گیری شده طلایی است که عیار دقیق آن مشخص شده باشد. برای ری گیری طلا، اول نمونه ای که میخواهیم عیار آن تعیین شود وزن می شود، سپس نمونه با اکسید سرب مخلوط می شود و در بوته ریخته می شود، سپس در کوره ری گیری گذاشته شده تا نمونه ذوب شود.

جمع بندی

همان طور که در مقاله اشاره کردیم، به طور کلی دو روش برای معدن کاری در سطح دنیا وجود دارد؛ روش زیر زمینی و روش روباز، البته اگر استخراج طلا از معادن روباز انجام شود راحت تر است و به هزینه های عملیاتی کمتری نیاز دارد. معمولا در معادنی که به تازگی برای شروع کار در نظر گرفته شده اند، به دلیل در دسترس بودن سنگ های معدنی، از روش روباز استفاده می شود، ولی کم کم که برداشت های مداومی صورت می گیرد و ذخایر سطحی تهی می شوند، روش زیر زمینی برای استخراج طلا به کار گرفته می شود. هم چنین روش های زیادی برای جداسازی ناخالصی از طلا وجود دارد که در این مقاله به تعدادی از موارد پرکابرد آن ها پرداخته ایم.